چند سالی است که تزریقات زیبایی لب در ایران طرفدار پیدا کرده که در این بین استفاده از چربی و ژل‌های موقت از همه رایج‌تر است. اما گهگاهی هم نام «پروتز لب» به گوش‌مان می‌خورد؛ پروتزی دائمی که برای همیشه لب‌ها را پرحجم و برجسته نگه می‌دارد! این پروتزها انواع مختلفی دارند ازجمله پروتزهای سیلیکونی و نخ‌های گورتکس که با ایجاد برش‌های کوچک در گوشه داخلی لب و ایجاد تونل در بافت لب قرار می‌گیرند. اما مانند هر جراحی دیگری این عمل نیز عوارض و خطرات خاص خود را دارد که شاید بعضی آنها جبران‌ناپذیر هم باشند. دکتر سیدمهدی موسوی‌زاده، فوق‌تخصص جراحی پلاستیک و استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این مورد توضیح می‌دهد.
عوارض این عمل زیاد است!
در رابطه با بزرگ کردن لب به وسیله پروتز، اختلاف‌نظر زیاد است. عده‌ای معتقدند قراردادن پروتز در لب به هیچ‌عنوان نمی‌تواند زیبایی ماندگاری را ایجاد کند زیرا هرگونه پروتز در لب می‌تواند حرکات و حس طبیعی لب را مختل کند یا باعث ایجاد واکنش، التهاب و عفونت شود طوری که فرد مجبور شود پروتز را خارج کند بنابراین استفاده از پروتزهای لب به‌دلیل عوارض نسبتا بالایی که دارند خیلی شایع نیستند. در این زمینه تا به حال ترکیبات مختلفی به عنوان پروتز دائمی لب معرفی شده‌اند ازجمله گورتکس و سیلیکون که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارند.
لمس آن طبیعی نیست!
عمل جراحی پروتز لب در ایران هم توسط بعضی جراحان انجام می‌شود اما جراحان باتجربه به‌تدریج از این کار دور می‌شوند زیرا پروتزها چند مشکل ایجاد می‌کنند. یکی از خصوصیات مهم پر کننده‌های لب، حفظ لمس و نمای طبیعی لب است اما پروتز سیلیکون نسبت به بافت طبیعی لب سفت‌تر است بنابراین لمس آن طبیعی نخواهد بود. علاوه براین به دلیل ایجاد کپسول و تحریکات موضعی، حرکات طبیعی لب را هم مختل می‌کند. لب یک عضو بسیار متحرک است و عضلات آن باعث جابه‌جایی پروتز و تحریکات متقابل می‌شود. بنابراین قرار دادن پروتز در لب با پروتزهای سیلیکونی سینه، گونه، چانه و... تفاوت دارد و عوارض آن بسیار شایع‌تر است.
جراحی چگونه انجام می‌شود؟!
برای قرار دادن پروتز، قسمت داخلی لب برش داده و در لابه‌لای عضلات لب تونل ایجاد می‌شود سپس پروتز را داخل این تونل می‌گذارند. این جراحی هم با بیهوشی عمومی و هم با بی‌حسی موضعی قابل انجام است. اگر فضا و تونل ایجاد شده در لب مناسب نباشد احتمال جابه‌جایی زودرس پروتز وجود دارد اما در بلندمدت بعد از تشکیل کپسول به دور پروتز معمولا دیگر جابه‌جایی صورت نمی‌گیرد. همچنین با افزایش سن، شل شدن نسبی عضلات و افتادگی لب‌ها ممکن است پروتز باعث بد فرمی لب شود. در مورد احتمال حساسیت نیز باید گفت که حساسیت نسبت به سیلیکون خیلی کم است اما احتمال آن وجود دارد.
اگر هم فرد از گذاشتن پروتز پشیمان شود، می‌تواند آن را خارج کند اما باید بداند که مقداری تخریب بافتی خواهد داشت زیرا حین باز کردن فضا برای گذاشتن پروتز تخریب نسبی بافت صورت می‌گیرد و موقع برداشتن پروتز نیز خارج کردن کپسول تشکیل شده در اطراف پروتز خود باعث درجاتی از بدشکلی لب می‌شود.
درد و تورم آن چقدر است؟!
پروتز لب اگر عارضه‌ای ایجاد نکند، یک روش دائمی برای حجم‌دهی به شمار می‌آید اما معمولا به علت عوارض و نتایج غیرمترقبه‌ای که ممکن است اتفاق بیفتد بیمار خواهان درآوردن آن می‌شود، در غیر این صورت اگر عارضه ایجاد نشود و بیمار راضی باشد نیازی به در آوردن آن وجود ندارد. لازم به ذکر است که هر نوع دستکاری در لب با درد و تورم همراه است اما این حالت‌ها موقتی هستند. درواقع درد این جراحی خفیف و تورم آن نسبتا شدید است که معمولا تورم اولیه ظرف یک تا سه هفته از بین می‌رود. استفاده از نخ گورتکس نیز برای حجم‌دهی به لب تقریبا با همین روش جراحی انجام می‌شود اما معایب کمتری نسبت به پروتزهای سیلیکونی دارد گرچه این روش نیز عوارض خاص خود را دارد.
بهترین پرکننده لب کدام است؟!
به طور خلاصه پر کننده‌های بدن یا همان فیلرها باید مشخصات متعددی داشته باشند ازجمله اینکه غیرسمی باشند، با بدن سازگار باشند یعنی بدن آنها را پس نزند و واکنش نشان ندهد، زمان بقای نسبتا طولانی داشته باشند اما بهتر است پابرجا و دائمی نباشند، در صورت پشیمانی بیمار امکان برداشت آنها وجود داشته باشد، بهتر است از بدن خود فرد برداشته شوند، تزریق‌شان در داخل بدن بی‌خطر باشد، ماندگاری‌شان در بدن باعث مشکلات بعدی نشود، هزینه‌شان بالا نباشد و... در مورد دستگاه‌های خانگی حجم‌دهنده لب نیز باید گفت که هر نوع مکش یا فشاری روی بافت بدن باعث التهاب می‌شود. استفاده از این دستگاه‌ها روی بافت لب نیز باعث ایجاد تورم و افزایش آب میان بافتی در آن ناحیه می‌شود، بنابراین تاثیر آنها موقتی است و دائمی نخواهد بود.
پرکننده‌های موقت گزینه بهتر
در حال حاضر برای حجم‌دهی به لب‌ها بیشتر از پرکننده‌های موقت استفاده می‌شود. برای این پرکننده‌ها نیز ترکیبات مختلفی معرفی شده‌اند که بهترین و کم‌عارضه‌ترین آنها ترکیبات تشکیل شده از هیالورونیک اسید هستند. این ماده به صورت صنعتی از باکتری مشتق می‌شود. در این زمینه می‌توان به «ژوویدرم» و «رستیلن» اشاره کرد که هر دو تایید شده FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) هستند. ترکیبات دیگری هم برای این منظور وجود دارد ازجمله زیدرم، کازمیدرم، هیلافورم، درمالوژن، آلودرم، سینترا و... که هر کدام ترکیبات صنعتی ساخته شده از بافت‌های مختلف بدن انسان و حیوان هستند.
به طور کلی ترکیباتی که آزمایش‌شان را پس داده‌اند و موقتی و مورد تایید هستند کمترین عارضه را ایجاد می‌کنند اما آنهایی که به طور دائمی داخل لب باقی می‌مانند مثل ژل‌های پولی‌آمید متاسفانه عوارض بسیار زیادی دارند و امروزه تقریبا کنار گذاشته شده‌اند. در گذشته حتی از سیلیکون مایع هم به عنوان پرکننده لب استفاده می‌کردند که آن نیز امروزه به دلیل عوارض بی‌شمارش کنار گذاشته شده است.
حجم‌دهی به لب با بافت طبیعی بدن
بافت‌های طبیعی بدن بهترین گزینه برای پر کردن لب‌ها به شمار می‌آیند. در این زمینه می‌توان به تزریق چربی گرفته شده از بدن خود فرد اشاره کرد اما متاسفانه ماندگاری این روش تقریبا صفر است و چربی جذب می‌شود. به جای تزریق چربی می‌توان قسمتی از بلوک چربی را از زیر پوست برداشت و در داخل لب پیوند زد. در این روش لایه سطحی پوست (اپیدرم) برداشته می‌شود و لایه زیرین آن که درم نام دارد همراه با لایه‌ای از چربی برای پیوند به لب استفاده می‌شود. همچنین می‌توان برای بزرگ کردن لب‌ها از بافت فاشیایی بدن مثل فاشیای عضلات استفاده کرد. برای مثال حین لیفت صورت می‌توان از لایه سطحی عضلات روی صورت برای پیوند زدن به لب‌ها استفاده کرد. علاوه براین از کپسول تشکیل شده دور پروتز سینه نیز می‌توان برای پیوند به لب استفاده کرد.
درواقع گاهی اوقات دور پروتز سینه کپسول تشکیل می‌شود و ممکن است لازم باشد پروتز تعویض شود. در این موارد به جای اینکه کپسول دور انداخته شود، می‌توان از آن برای حجم‌دهی به لب استفاده کرد. همچنین می‌توان از کاشت فیبروبلاست و روش‌های دیگر هم بهره برد که البته هنوز در ایران از آنها استفاده نمی‌شود و مزیت‌شان نسبت به بقیه بافت‌های بدن اثبات شده نیست.
