ورود فرزند دوم

به این تصمیم جدید شما نداشته باشد، همانطور که یکی از مادران عزیز در نظرات نوشته اند “وقتی تصمیم باردار شدن را به کودک ۵ ساله ام گفتیم رفتار و گفتار کودکم مثل بچه ها شده است و هرچقدر او را تشویق می کنیم که خوب صحبت کند، بی فایده است”.

این یکی از واکنش های طبیعی کودک شماست. که از این طریق می خواهد به شما بفهماند که من هنوز کودکم و نیاز به مراقبت دارم و آمدن نوزاد جدید رو تهدیدی در برابر کم شدن محبت و توجه شما می بیند و به روش خودش می خواهد از آمدن نوزاد جدید جلوگیری کند.

کودک می خواهد با کودکانه حرف زدن و رفتار کردن توجه والدینش را به خود جلب کند، تأکید روانشناسان این است که زمانی که کودک از رفتارهای نامناسب برای جلب توجه شما استفاده می کند، سعی کنید به او توجه نکنید تا این رفتار نامناسبش خاموش و ناپدید شود و در عین حال زمانی که رفتار مناسب از خود نشان داد بلافاصله و به موقع او را تشویق کنید تا توجه شما را به خاطر رفتار مناسبش دریافت کند نه رفتار نامناسب.

سعی می کنیم در این نوشته یک سری توصیه هایی برای خانواده های عزیز داشته باشیم تا کمترین آسیب به فرزند اول وارد شود و خانواده بتوانند با این مسأله به خوبی کنار بیایند.

۱- زمان جداسازی اتاق خواب کودک

یکی از موارد مهم، جداسازی اطاق خواب کودکتان است. اگر کودک اول شما هنوز در اطاق خواب شما می خوابد، شما باید قبل از تولد نوزاد، کارهایی از قبیل جدا کردن اطاق خواب و تخت خواب را انجام داده باشید. نباید این دو مسأله با همدیگر اتفاق بیوفتد چون کودک اول نوزاد جدید را علت این تنها شدن می داند.

اگر فرزند شما کمتر از دو سال سن دارد و نوپاست، میتوانید خبر ورود عضو جدید را کمی مانده به تولدش به او بگویید. برای او توضیح بدهید که فرزند دیگری به خانواده ما اضافه می شود تا دوست و همبازی تو بشود.

۲- زمان گفتن بارداری به فرزند

اگر سن فرزندتان بیشتر است میتوانید از همان ماه های اول بارداری او را در جریان بگذارید و درباره خانواده و اینکه هر خانواده شامل ۴-۵ عضو می شود مثل مادر، پدر، خواهر و برادر.

و همچنین میتوانید از مزایای داشتن خواهر و برادر برایش توضیح دهید مثل با هم بازی کردن، به پارک رفتن و …

توجه داشته باشید که حتما برایش این مسأله را توضیح بدهید که مدت زمانی طول می کشد تا نوزاد بتواند هم بازیش شود و درباره کوچک و ضعیف بودن نوزاد برایش حرف بزنید یا فیلم هایی از دوران نوزادی خودش یا دیگران به او نشان دهید.

۳- استفاده نکردن از وسایل فرزندتان برای کودک جدید

از وسایل فرزند اولتان برای فرزند دوم استفاده نکنید زیرا بچه های حس مالکیت زیادی نسبت به وسایل و لباسهایشان دارند و دوست ندارند آنها را با کسی شریک شوند.

حتما زمانی که قصد دارید برای کودک جدید وسایل و لباس بخرید او را هم همراه خودتان ببرید و از سلیقه و همراهی او در امر خرید برای نوزاد جدید استفاده کنید.

سعی کنید به کودکتان مسئولیت بدهید و او را حامی و بزرگتر نوزاد بدانید. به طور مثال زمانی که نوزاد جدیدتان به دنیا آمد می توانید یک سری کارهای نوزاد را به تناسب سن کودک اولتان به او بسپارید مثل آوردن لباس های نوزاد و …

۴-خرید کتاب های مناسب برای فرزندتان

خرید کتاب هایی که درباره برادر و خواهر است و خواندن این کتاب ها برای کودک اول می تواند کمک بزرگی به قبول این عضو جدید توسط کودک کند و پدر و مادر می تواند از طریق خواندن قصه برای کودک، علاوه بر بهبود ارتباط خود با کودک به مسائل و دغدغه های کودکشان در قالب قصه بپردازند.

۵-نقش پدر در دوران بارداری

نقش پدر در این دوران اهمیت زیادی دارد مخصوصا به خاطر مشغله ای که در این دوران برای مادر پیش می آید،  حضور پر رنگ پدر و همکاری بیشتر برای وقت گذاشتن برای نوزاد اول، میتواند کمبود توجه به وجود آمده را جبران کند

۶-گفتن زمان بیمارستان رفتن

وقتی زمان زایمان نزدیک شد حتما به او بگویید که چه زمانی به بیمارستان رفته و چه زمانی بازمی گردید و در نبودتان چه کسی از او مراقبت می کند و هنگام رفتن به بیمارستان با او خداحافظی کنید.

معمولا ۲ تا ۴ ماه طول می کشد تا فرزندتان تقریبا ورود این تازه وارد را بپذیرد. سعی کنید با درست رفتار کردن و وقت گذاشتن برای کودک اولتان این حساسیت را در وی کم کنید تا این دوران به خوبی سپری شود.

بچه ها مایلند در وقت شیر دادن یا عوض کردن لباس نوزاد اطراف باشند، به ویژه اگر جنس او مخالف باشد کنجکاوی بیشتری دارند. سعی کنید در این موارد سختگیری به خرج ندهید و این اجازه را به آنها بدهید و مطمئن باشید بعد از مدتی این کنجکاوی تمام می شود.

راهکارهایی برای حل حسادت فرزند دوم

ورود نوزاد دوم به خانواده برای کودک اول، بحران بزرگی را به وجود می‌آورد. او که تا آن زمان مورد توجه والدین بوده‌است با آمدن نوزادی دیگر موقعیتش را در خطر می‌بیند و احساس ناخوشایندی پیدا می‌کند. 

از یک طرف دوست دارد به او بپیوندد و از طرفی احساس می‌کند جایگاه خود را از دست داده است. حالا برادر یا خواهر جدید، مرکز توجه والدین شده است. پس روی تخت او می‌خوابد، او اصرار دارد شیشه شیر را در دهانش بگذارد، نوزاد را در بغل گرفته محکم می‌فشارد. 

یکی از شایع‌ترین واکنش‌هایی که اغلب کودکان موقع بروز عمل رقابت از خود نشان می‌دهند حسادت است. حسادت که به معنی رشک بردن، بدخواهی و نابودی نعمت و مقام کسی را خواستن است، صفت مذموم و ناپسندی به شمار می‌رود. 

حسادت که در بین همه اقشار و طبقات اجتماعی و در همه سنین وجود دارد، یکی از رفتارهای شایع کودکان و نوجوانان است. 

نوع و میزان و شدت حسادت، به زمان و مکان و سن و جنس کودک بستگی دارد. درباره حسادت تعاریف متعددی ارائه شده است که به دو مورد آن اشاره می‌شود. حسادت: واکنش کودک نسبت به از دست دادن محبت واقعی یا ذهنی والدین و نزدیکان که به صورت رفتارهای مزاحم بروز می‌کند. تعریف دیگر حسادت: نوعی خشم یا ترس که از احساس حقارت و محرومیت یا اضطراب حاصل می‌شود.. 

گاهی اوقات حسادت خود را به صورت تغییر رفتار خود نشان می‌دهند. مثلا رختخواب خود را تر می‌کنند و یا به مکیدن شست خود مبادرت می‌ورزند و گاهی اوقات از خوردن غذا خودداری می‌کنند و یا از برخورد با اشیاء ترس نشان می‌دهند.

از جمع، گوشه‌گیری و تظاهر به بی‌اعتنایی می‌کنند، با رقیب خود دشمنی و بدرفتاری می‌کنند و از شخص مورد علاقه دوری می‌کنند. 

هدف بچه‌ها از اجرای این گونه اعمال، جلب توجه مادر و منحصر نمودن علاقه و محبت او نسبت به خویشتن است. در حقیقت آنها از این وسیله دفاعی برای برخورد با موقعیت نامطلوب استفاده می‌کنند. حسادت در میان بچه‌ها در سال‌های سوم و چهارم زندگی بیش از سایر اوقات است.. 

او را با مسئولیت نگهداری نوزاد درگیر کنید. از او بخواهید پوشک نوزاد را برایتان بیاورد. وقتی شما در اتاق نیستید او را سرگرم کند. هنگامی که نوزاد گریه می‌کند آرام به پشت نوزاد بزند و او را ساکت کند، اگر اصرار دارد نوزاد را در آغوش بگیرد با رعایت نکات ایمنی این اجازه را به او بدهید. این که کودک 5 ساله به نوزاد حسادت کند امری طبیعی است. 

او مجبور است شرایط جدیدی را تحمل کند. از این پس در هر آنچه داشته، باید با دیگری شریک شود. احساس او را درک کنید. اوقاتی را به او اختصاص دهید. حتی زمانی خیلی کوتاه او را در آغوش بگیرید. اگر عادت داشته روی زانوی شما بنشیند باز هم این امکان را در اختیارش قرار دهید. 

توصیه‌ای که به والدین می‌شود، این است که قبل از تولد فرزند دوم تمام مسائل را برای بچه‌ اول توضیح دهند و اثرات مثبت برادر و خواهر داشتن و اثرات منفی تنهایی را برایش بیان کنند. از طرف دیگر بعد از تولد فرزند دوم این مساله را رعایت کنند که تمام حواس‌ها و ذهن‌ها عطف به بچه دوم نشود و در تمام کارها از بچه اول کمک گرفته و آن را در بزرگ کردن بچه دخیل کنند. 

اهمیت دادن به کودک و نظرخواهی از او این احساس را در کودک به وجود می‌آورد که هنوز برای خانواده‌اش عزیز و محترم است و احساس بزرگی می‌کند. برای کودکی که به نوزاد جدید و حسادت می‌کند راه‌های زیر را پیشنهاد می‌کنیم: 

او را در فعالیت‌های مربوط به شیرخوار شرکت دهید تا احساس طرد شدن نکند. رفتارهای مناسب کودک را تشویق کنید؛ مثلا بگویید از این که در عوض کردن لباس کوچولو به من کمک کردی متشکرم. تو خیلی خوب کمک می‌کنی. به او یاد بدهید چگونه نوزاد را بغل کند و در طول روز به او اجازه بدهید نوزاد را در آغوش بگیرد. 

واکنش‌های نوزاد را برایش توصیف کنید، مثلا بگویید: او دوست دارد تو به آرامی با او رفتار کنی. این توضیحات موجب بهتر شدن روابط بین آنان و لذت بردن از وجود یکدیگر خواهد شد. به علاوه زمانی که خانواده و بستگان شما فرزند جدید را ملاقات می‌کنند به آنها یادآوری کنید که به کودک بزرگتر نیز توجه کنند.

 زمانی را در طول روز به کودک اختصاص دهید و حتی سعی کنید چند دقیقه با او تنها باشید. احساس خود را به کودک نشان دهید و به او بگویید که دوستش دارید تا او نیز احساسات خود را برای شما بیان کند. 

کودک بایستی بفهمد که آسیب رساندن به نوزاد پذیرفتنی نیست و با انضباط خاصی با او برخورد خواهد شد. در صورتی که با رعایت نکات گفته شده، همچنان با کودک خود درباره فرزند جدید مشکل دارید، بهتر است از مشاوران روان‌پزشک و یا روان‌شناس کودک بهره بگیرد.