۱۲:۱۴ ۱۳۹۴/۵/۳۱
سبزى خوش طعمى كه خواص درمانى فراوانى دارد. زادگاه اصلى ترخون دشتهاى جنوبى روسیه و جلگه هاى مغولستان و سیبرى بوده است كه با حمله مغولان این گیاه همراه آنها به كشورهاى خاور نزدیك و اروپا راه یافته است و نام ترخون را به خود گرفته است .ترخون گیاه كوچكى است كه به ندرت ممكن است ارتفاع آن به شصت سانتیمتر برسد. برگهاى آن سر تیز و داراى بوى مطبوع تندى است .گلهاى كوچك سفید رنگى دارد كه تخم نمى دهد و براى كشت آن باید نشاء آن را در بهار بكارند. امروزه در ایران تقریبا در همه شهرستانها ترخون را مى كارند و آن را به عنوان سبزى خوردنى مصرف مى كنند. در خیار شور چند برگ ترخون را به عنوان گیاه معطر مى گذارند تا طعم و عطر مطبوعى به آن بدهد.
تاریخ ترخون :
ابن سینا و ابو زكریاى رازى پزشكان دانشمند ایرانى قبل از اروپاییان به خواص درمانى ترخون پى بردند و در كتابهاى طبى خود این دو پزشك دانشمند مى نویسند كه ترخون نفخ را برطرف كرده و هواى آلوده از طاعون را ضد عفونى و پاك مى كند. این بیطار ترخون را سبزى سفره غذا مى داند و عقیده دارد چند برگ از ترخون اشتها را تحریك كرده و نفس را معطر و خوشبو مى سازد. ترخون در زمان جنگهاى صلیبى به اروپا وارد شد و در نقاط مختلف اروپا كشت آن معمول و رواج یافت و امروزه این سبزى معطر را در غذا و دوا به كار مى برند.
ترخون از زمانى كه در اروپا پیدا شد در طب و درمان امراض به كار رفت و در مصرف آن خواص اشتها آور، هضم كننده ، مدت ماهانه خانمها و ترشح كننده بزاق دهان و همچنین داروى دردهاى دندان تشخیص دادند.
در قرن نوزدهم دو پزشك معروف فرانسوى به نام ((شومل )) و ((كازن)) با مصرف دم كرده و اسانس ترخون بیماریهایى را چون ضعف معده و سوء هضم معالجه مى كردند و از معالجه با این گیاه معطر نتایج موثرى مى گرفتند.
خواص درمانى ترخون مرهون روغن مایع اصلى آن است كه داراى بو و طعم تندى است و مزه آن نزدیك به تربانتین مى باشد.
روغن مایع اصلى ترخون دارى هفتاد درصد ((استراگول )) و بیست درصد (( ترپن )) مى باشد.
این روغن داراى خواص تقویت كننده ، اشتها آور، مقوى معده ، ادرار آور، قاعده آور و كرم كش مى باشد.
ترخون را به عنوان دمكرده به مقدار بیست و پنج تا سى گرم در یك لیتر آب دم كرده و سه یا چهار بار در روز و هر بار یك فنجان از آن را بعد از صرف غذا مصرف مى كنند.
اسانس ترخون به مقدار سه تا پنج قطره در روى یك حبه قند نیز براى تقویت معده و دفع نفخ شكم مصرف مى شود. در این جا باید یاد آورى كنیم كه ترخون . مى تواند جانشین نمك شود و كسانى كه از مصرف نمك منع شده اند مثل بیماران قلبى ، كسانى كه فشار خونشان بالا رفته است ، یا اشخاص چاق كه مجبور به پیروى از رژیم غذایى بى نمك شده اند مى تواند به جاى نمك ترخون در غذاى خود مصرف نمایند و علاوه بر این كه غذاى خود را با نمك احساس كنند از طعم مطبوع و خواص شفا بخش ترخون نیز استفاده نمایند. ترخون این خاصیت را دارد كه مقوى دستگاه هاضمه است و همچنین نفخ و باد شكم را دفع مى كند.
ترخون تب بر و همچنین قاعده آور است . در قدیم به واسطه خواص درمانى اى كه داشته است بسیار معروف بوده است و در فرانسه به نام (گیاه اژدها) و یا (شرپانتین ) معروف بوده است و از آن سالاد درست مى كرده اند و یا خام و با غذا مى خورده اند. ترخون را دم مى كردند و دمكرده آن را به عنوان مقوى معده مى خورده اند تا هضم غذا را آسان كند، گاز و نفخ شكم و روده ها را برطرف مى سازد و قاعدگى و عادت ماهانه خانمها را مرتب سازد و دردهاى اعصاب و انواع رماتیسم را شفا مى بخشد. كسانى كه مى خواهند از ترخون به عنوان دمكرده استفاده نمایند باید پنج گرم ترخون را تكه تكه كرده و در یك فنجان بریزند و روى آن آب جوش جارى كنند و ده دقیقه بگذارند تا دم بكشد بعد این دمكرده را بعد از صرف غذا بنوشند.
شلیمر در كتاب خود مى نویسد: در ایران حاضر (صد سال پیش ) ترخون را خام با غذا مى خورند و یا آن را با غذا مى پزند و مصرف مى نمایند. ایرانیان ترخون را كرمكُش مى دانند و به عنوان دواى ضد كرم دم كرده و اسانس آن را مصرف مى نمایند.
