۱۰:۴۹ ۱۳۹۴/۱۰/۲۰
مزاج در طب سنتی
🍃🍃 @samamherb
مزاج، کیفیتی است در طب سنتی، که همان طور که در ذخیره خوارزمشاهی آمده است، از مخلوط شدن عناصر چهارگانه در بدن پیدا میشود و دارای ۹ قسم است. دانش شناخت مزاج، از مباحث مهم و بنیادین در طب اخلاط است (که در اذهان عامه به «گرمی» و «سردی» معروف است). قدما معتقد بودند مزاجها از واکنش متقابل اجزاء عناصر چهارگانه متضاد، بوجود میآیند.
عناصر چهارگانه
عناصر چهارگانه (عناصر اربعه)، شامل آب، باد، خاک و آتش هستند.
از واکنش این چهار عنصر دو نتیجه حاصل میشود:
مزاج معتدل.
مزاج نامعتدل.
همچنین گرمی، سردی، تری و خشکی مزاج حاصل قوای اولیهٔ عناصر است.
مزاج گرم (آتش).
مزاج سرد (خاک).
مزاج تر (آب).
مزاج خشک (باد).
انواع مزاج
مزاجها نه قسماند:
اعتدال مطلق، که ممتنع است و وجود ندارد.
چهار مزاج بسیط:
مزاج گرم.
مزاج سرد.
مزاج خشک.
مزاج تر.
چهار مزاج مرکب:
مزاج گرم و خشک یا صفراوی .
مزاج گرم و تر یا دموی .
مزاج سرد و خشک یا سوداوی.
مزاج سرد و تر یا بلغمی.
اگر مقادیر عناصر متضاد در ترکیب برابر باشد، مزاج حاصل به اعتدال خواهد رسید؛ ولی اگر نتیجهٔ به دست آمده از ترکیب مقادیر عناصر متضاد در حد وسط نباشد، مزاج حاصل نامعتدل است. هر یک از مزاجهای بسیط نماد کیفی عنصری از عناصر چهارگانه است.
مزاجها در دو بخش زیر شرح داده میشود
مزاج گرم و مزاج سرد
مزاج تر و مزاج خشک
مزاج گرم و مزاج سرد.
تاریخچه
خاورشناسان و استادان تاریخ علم درباره اصول قضایای علمی طب قدیم و تفسیر نظرات و معتقدات قدما، تحقیق کردهاند ولی موفق به تطبیق دانش مزاجشناسی با علم روز نشده و شرح و تفسیر آن را در نوشتههای خود ناتمام گذاشتهاند. در اواخر قرن نوزدهم میلادی دشامبر (دانشمند و محقق فرانسوی)، در دائرةالمعارف صد جلدی پزشکی مقالهٔ مفصلی تحت عنوان «مزاج» نوشت. در این مقاله دشامبر فقط مزاجهای دموی، بلغمی، صفراوی و سوداوی را که فهم آن سهل و آسان بوده مورد بحث قرار داده و در خصوص مزاجهای گرم و سرد و تر و خشک که فهم و تفسیر آنها مشکل بوده، چیزی ننوشته است. در واقع، موضوعی را که اساس طب قدیم بر آن استوار میباشد، مسکوت گذاشته
