ترکیبات سمی محصولات آرایشی و بهداشتی چیه؟
هریک از ما در طول روز، فرآورده های آرایشی بهداشتی مختلفی را به صورت موضعی استفاده می کنیم . این مواد که در بعضی موارد، جنبه بهداشتی و در مواردی دیگر، جنبه آرایشی دارند؛ طیف وسیعی از خمیر دندان، شامپو و صابون گرفته تا لوسیون ها و مواد آرایشی را در بر می گیرند. بعضی از این مواد در طول روز چند بار تکرار شده و برای ساعت های طولانی با پوست هر یک از ما در تماس هستند. اگر به بسته بندی آنها نگاهی بیندازید، متوجه می شوید که یک مرطوب کننده یا ضدآفتاب یا هر یک از لوازم آرایشی از قبیل کِرِم های پایه، رژلب و رژ گونه، از ده ها ماده شیمیایی مختلف تشکیل شده که برخی از آنها می توانند عوارض خطرناکی داشته باشند.
تنوع و تعداد مواد آرایشی بهداشتی بسیار زیاد است و آنها در درجه اول، برحسب شیوع مصرف و نوع آثار و عوارض طبقه بندی می شوند. هر چند اکثر کارخانه های بهداشتی و آرایشی از این مواد در حد مجاز و تاییدشده در محصول های خود وارد می کنند اما این مساله به معنی بی ضرربودن کامل آنها نیست. هر چند امروزه خارج کردن این مواد از محیط زندگی، باتوجه به مصرف عمومی این محصول ها تقریبا غیرممکن است اما آشنایی مختصر با تعدادی از این ترکیب های شیمیایی به شما کمک خواهد کرد تا با آگاهی و بینش بیشتری نسبت به انتخاب و خرید محصول ها اقدام کنید.
مواد شوینده و کف کننده
از مواد رایجی که در بعضی محصول ها یافت می شود، می توان به ماده ا ی اشاره کرد که به ویژه در محصول های حاوی سورفاکتانت یافت می شود و از طریق پوست و تنفس و گوارش قابل جذب بوده و گفته می شود علاوه بر خشکی و التهاب پوست و مخاط ها، در صورت مصرف زیاد آثار سرطان زایی نیز دارد. ایزوپروپیل الکل و الکل های مشابه که به وفور در محصول ها یافت می شود، می تواند باعث خشکی، التهاب و درماتیت آلرژیک و چروک خوردگی سریع تر پوست شود. سدیم لوریل سولفات و آمونیوم لوریل سولفات که در بسیاری از مواد آرایشی و بهداشتی یافت می شود، در دسته سورفاکتانت های آنیونی قرار می گیرند که دارای بار منفی بوده و در اکثر مواد شوینده و کف کننده استفاده می شود و نیز موادی مانند تری اتانول آمین یا سدیم لوریل سارکوزینات که اسامی آنها را روی مواد بهداشتی مشاهده می کنید. یکی از خطرهای مهم سورفاکتانت های آنیونی، احتمال آلوده شدن آنها با موادی به نام نیتروزآمین هاست که در صورت وقوع چنین پدیده ای، مواد حاصله خطر سرطان زایی به همراه خواهد داشت. از طرف دیگر، سورفاکتانت های کاتیونی را داریم که دارای بار الکتریکی مثبت هستند و در محصول هایی از قبیل نرم کننده ها و صاف کننده های مو و لباس و نیز به عنوان ضدالکتریسته ساکن به محصول ها اضافه می شود. مصرف این مواد علاوه بر آثار التهابی و آلرژیک بر پوست و چشم، در صورت جذب سیستمیک یا خورده شدن به طور اشتباهی می تواند آثار داخلی متعددی داشته باشد.
از دسته سوم که به صورت سورفاکتانت های اتوکسیله طبقه بندی می شوند و به عنوان عامل کف کننده و مرطوب کننده و نرم کننده در محصول ها وارد می شود نیز می توان به ماده اکسی نول اشاره کرد که در واقع یک مرحله از سنتز صناعی دیوکسان محسوب می شود (که قبلا در مورد آن صحبت شد). علاوه بر این مواد، می توان به دی اتانول آمین و تری اتانول آمین اشاره کرد که در بسیاری از محصول های بهداشتی و آرایشی یافت می شوند و علاوه بر ایجاد خشکی و التهاب پوستی می تواند در صورت جذب سیستمیک بسیار خطرناک بوده و نیز احتمال آلوده شدن با نیتروزآمین ها در این موارد وجود دارد. اخیرا مصرف این مواد در اروپا نیز محدود شده است.
رژلب، رژ گونه و لاک ناخن
فرمالدیید که در خیلی از این محصول ها یافت می شود، می تواند باعث التهاب و تحریک پوستی شده و در صورت تماس مزمن باعث ضعف عمومی شود. رنگ های شیمیایی متعددی که در محصول های مختلف، به ویژه در محصول های زیبایی و آرایشی، مصرف می شود می تواند در صورت عدم رعایت استانداردهای خاص، مشکل ساز باشد. رنگ های شیمیایی که از «تار» مشتق می شود، حاوی فلزات سنگین هستند و مصرف آنها می تواند بدن را در معرض این مواد سمی قرار دهد.
گاهی این رنگ ها برای ایجاد رنگ خاصی با هم ترکیب می شود که علاوه بر عوارض پوستی، می تواند عوارض متعدد داخلی نیز داشته باشد. به ویژه در مورد رژلب که در طول روز چند بار تکرار شده و احتمال دارد با خوردن هر نوع ماده غذایی مقداری از آن مستقیما نیز وارد بدن شود.
عطر و اودکلن
گاهی در تولید عطر و اودکلن، تعداد زیادی ماده معطرکننده به محصول اضافه می شود که می توانند باعث سردرد، سرگیجه، آلرژی پوستی و تغییرات رنگ پوست شوند.
روغن حمام و روغن بچه
لانولین ماده ای است که از پشم گوسفند به دست می آید و در ترکیب بسیاری از محصول ها یافت می شود. با توجه به منشا تهیه این ماده، اکثر لانولین های مصرفی در محصول ها می تواند به مواد سمی مانند ارگانوفسفات آلوده شده باشد یا مثلا روغن های مینرال (معدنی) که شما به وفور روی محصول ها مشاهده می کنید، می تواند باعث بسته شدن منافذ پوست شده و با توانایی طبیعی پوست برای دفع مواد سمی مقابله کند و نیز زمینه را برای بیماری هایی مثل آکنه ایجاد کند. از دسته این مواد می توان به تیرولاتوم و پارافین اشاره کرد. توجه داشته باشید که در برخی از این محصول ها مانند روغن حمام و روغن بچه صرفا از این روغن ها استفاده می شوند. تیرولاتوم نیز به خاطر قیمت ارزانی که دارد رایج تر از سایر مواد روغنی مورد مصرف قرار می گیرد. متاسفانه احتمال آلوده شدن پترولاتوم به مواد سمی مانند اتیلن اکسید یا هیدروکربن های آروماتیک همواره وجود دارد که حداقل در مطالعه های حیوانی، آثار سرطان زایی این مواد پیشنهاد شده است و از سال ۲۰۰۴ میلادی به بعد محدودیت هایی را برای مصرف این مواد به همراه داشته است.
مواد ماندگاری دهنده به لوازم آرایش
پارابن که معمولا به صورت متیل، بوتیل واتیل پارابن مصرف می شود، به عنوان ضدعفونی کننده و مهارکننده رشد میکروب و جهت طولانی تر کردن ماندگاری محصول استفاده می شود که در تمام موارد، یکی از عوامل شناخته شده حساسیت های تماسی و آلرژیک پوست است. تولوئن نیز یک ماده سمی است که حتی در صورت خورده شدن اشتباهی می تواند کشنده باشد و علاوه بر پوست، در مخاط هایی مانند مخاط چشم می تواند التهاب شدید ایجاد کرده و در صورت جذب سیستمیک، عوارض داخلی متعددی داشته باشد.
